21 ΜΑΪ́ ΣΤΙΣ 1 Μ.Μ. – 28 ΜΑΪ́ ΣΤΙΣ 8:30 Μ.Μ. UTC+03

Ελληνικό Retreat στο Krishnamurti Centre

The Krishnamurti Centre

Αυτό το οχταήμερο retreat, που διοργανώνεται από την Ελληνική Επιτροπή Κρισναμούρτι (Βιβλιοθήκη Κρισναμούρτι), καλεί όσους μιλούν ελληνικά, σε μία περίοδο αναζήτησης και στοχασμού. Το retreat θα ξεκινήσει με μια εισαγωγική συνάντηση και μια ξενάγηση στο Κέντρο, το Σχολείο και τους περιβάλλοντες χώρους. Θα ακολουθήσει μια περίοδος σιωπής. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ομαδικές δραστηριότητες στη σιωπή, περιπάτους, προβολές βίντεο από επιλεγμένες ομιλίες του Κρισναμούρτι με ελληνικούς υπότιτλους, σχετικούς διαλόγους – συζητήσεις στα ελληνικά και αρκετός ελεύθερος – προσωπικός χρόνος.

Το κόστος του retreat για 7 βράδια (περιλαμβάνετε μια δωρεάν διανυκτέρευση) με πλήρη διατροφή έχει ως εξής:

€ 510 κανονικό δωμάτιο (μονόκλινο).
€ 580 μεγάλο δωμάτιο (μονόκλινο).
€ 680 διαμέρισμα (2 ατόμων).

Προκειμένου να εξασφαλίσετε την θέση σας, είναι απαραίτητη η κατάθεση προκαταβολής €60.

Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε πως η Βιβλιοθήκη Κρισναμούρτι διοργανώνει αυτή την εκδήλωση εθελοντικά και δεν έχει κανένα όφελος οικονομικό ή άλλο.

Είμαστε στη διάθεση σας για περισσότερες πληροφορίες, για να κλείσετε την θέση σας και για ότι άλλο χρειαστείτε.

info@klibrary.gr 2106432605 6944750831

Θα χαρούμε πολύ να σας έχουμε μαζί μας σε αυτή την όμορφη εμπειρία.

Με Αγάπη Πάντα Μέσα Από Την Καρδιά,

Βιβλιοθήκη Κρισναμούρτι

J. Krishnamurti – Brockwood Park 1979 – 1η Δημόσια Ομιλία – Τι θα μας κάνει να αλλάξουμε;

Που πηγαίνουμε ;

Για ελληνικούς υπότιτλους κάνουμε κλικ στις ρυθμίσεις και επιλέγουμε ελληνικά.

Ακριβώς όπως είναι κανείς

»Το να στέκεσαι μόνος σου σημαίνει να είσαι αδιάφθορος, αθώος, ελεύθερος από κάθε παράδοση, κάθε δόγμα, κάθε άποψη, από ό,τι λέει κάποιος άλλος και λοιπά. Ένας τέτοιος νους δεν ψάχνει, επειδή δεν υπάρχει τίποτα για να το ψάξει· όντας ελεύθερος, ένας τέτοιος νους είναι εντελώς ακίνητος χωρίς να θέλει κάτι, χωρίς να κινείται. Αλλά αυτή η κατάσταση δεν είναι για να την πετύχεις· δεν είναι κάτι που το εξαγοράζεις με πειθαρχία· δεν εμφανίζεται με την παραίτηση από το σεξ ή με την πρακτική κάποιων ασκήσεων γιόγκα. Εμφανίζεται μόνο όταν υπάρξει κατανόηση των τρόπων του εαυτού, του «εγώ», που φανερώνεται μέσω του συνειδητού νου σε κάθε δραστηριότητα και επίσης στο ασυνείδητο. Εκείνο που έχει σημασία είναι να κατανοήσει κανείς από μόνος του, όχι μέσω της καθοδήγησης άλλων, το συνολικό περιεχόμενο της συνείδησης, που είναι διαμορφωμένο, που είναι αποτέλεσμα της κοινωνίας, της θρησκείας, διάφορων επιδράσεων, επιπτώσεων, εντυπώσεων, αναμνήσεων· να κατανοήσει όλη αυτή τη διαμόρφωση και να ελευθερωθεί από αυτήν. Αλλά δεν υπάρχει «πώς» να ελευθερωθείς. Αν ρωτήσετε πώς να ελευθερωθείτε, τότε δεν ακούτε.»

Αυτά τα λόγια του Κρισναμούρτι είναι πρόκληση για την κίνηση που κάνει η συνείδηση που είναι διαμορφωμένη παραδοσιακά να αποδέχεται την ιδέα της πνευματικής προόδου, της επιτυχίας μέσω του χρόνου και μεθόδων να φτάσεις σε αυτήν. Προκαλεί τη βαθιά διαμόρφωση του πώς γίνεται  για τα θέματα εσωτερικής ζωής και τα επακόλουθά της: πνευματικές αυθεντίες, πίστεις, συμμόρφωση, την ιδέα της αναζήτησης. Αυτές οι ομιλίες στοχεύουν στην κατανόηση του πώς είναι κανείς, ακριβώς όπως είναι κανείς, στις ζωντανές στιγμές της καθημερινής ζωής, κι όχι στο πώς θα έπρεπε να είναι κανείς, όπως καθορίζεται από πολιτιστικές αξίες, θρησκευτικά ιδανικά και αυτοπροβαλλόμενες προοπτικές. Τέτοιες ανακαλύψεις μας ζητούν να κατανοηθούν και όχι αυτό το κείμενο να γίνει αποδεχτό σαν αληθινό. Στην τελευταία αυτών των ομιλιών ένας ακροατής που έχει φτάσει σε αδιέξοδο ρωτάει, «και τώρα τι;». Ταξιδεύοντας σε μια τέτοια αχαρτογράφητη θάλασσα, υπάρχει αυτή η απάντηση που δίνει ο Κρισναμούρτι για να την σκεφτεί κανείς:

»Πειραματίζεστε με τις διδασκαλίες μου ή πειραματίζεστε με τον εαυτό σας; Ελπίζω να βλέπετε την διαφορά. Εάν πειραματίζεστε με όσα λέω δεν μπορεί παρά να φτάσετε στο σημείο να πείτε, «και τώρα τι κάνουμε;» επειδή προσπαθείτε να πετύχετε κάποιο αποτέλεσμα που θεωρείτε ότι εγώ το έχω. Νομίζετε ότι έχω κάτι που εσείς δεν έχετε και ότι εάν πειραματιστείτε με όσα λέω, θα το έχετε και εσείς – κι αυτό είναι εκείνο που κάνουν οι περισσότεροι από εμάς. Προσεγγίζουμε αυτά τα πράγματα με μία αντίληψη εμπορικής δραστηριότητας, «θα κάνω αυτό, για να κερδίσω εκείνο. Θα λατρέψω, θα διαλογιστώ, θα θυσιάσω, προκειμένου να κερδίσω κάτι».

Τώρα, μην κάνετε πρακτική εξάσκηση με τις διδασκαλίες μου. Δεν έχω τίποτα να πω για κάτι τέτοιο. Ή καλύτερα, όλο κι όλο εκείνο που λέω είναι: Παρατηρείστε τον ίδιο σας τον νου, δείτε σε τι βάθη μπορεί να φτάσει ο νους· τότε εσείς είστε εκείνο που είναι σημαντικό, όχι οι διδασκαλίες. Είναι σημαντικό για σας να βρείτε τους δικούς σας τρόπους σκέψης και τι συνεπάγεται αυτή η σκέψη, όπως έχω δοκιμάσει να επισημάνω σήμερα το πρωί. Και αν παρατηρείτε πραγματικά την δική σας σκέψη, εάν παρακολουθείτε, πειραματίζεστε, ανακαλύπτετε και μετά τα αφήνετε όλα, πεθαίνοντας κάθε μέρα για ό,τι έχετε μαζέψει, τότε δεν θα αναρωτηθείτε ποτέ, «και τώρα τι κάνουμε;».

από τον πρόλογο του βιβλίου «Όπως είναι κανείς» που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη, σε μετάφραση του Ν. Πιλάβιου

Is it necessary to marry in life?

Με υπότιτλους στα ελληνικά.

Τι παράξεvo πράγμα πoυ είvαι η αγάπη!

4 Οκτωβρίoυ 1961

Τo τρέvo (για τη Φλωρεvτία) πήγαιvε πoλύ γρήγoρα, περισσότερo από εvεvήvτα μίλια τηv ώρα. Οι πόλεις πάvω στoυς λόφoυς ήταv γvώριμες και η λίμvη (Trasimenus) ήταv σαv φίλη. ‘Ολo τo εξoχικό τoπίo ήταv oικείo, με τις ελιές και τα κυπαρίσσια και τo δρόμo πoυ πήγαιvε πλάι πλάι με τις σιδηρoδρoμικές γραμμές. ‘Εβρεχε και η γη τo ευχαριστιόταv γιατί είχαv περάσει μήvες χωρίς βρoχή και τώρα πετάγovταv καιvoύρια πράσιvα βλαστάρια και τα πoτάμια θoλά, ξεχειλισμέvα, κυλoύσαv γρήγoρα. Τo τρέvo ακoλoυθoύσε τις κoιλάδες, σφυρίζovτας στις αvισόπεδες διαβάσεις και oι εργάτες πoυ δoύλευαv στη σιδηρoδρoμική γραμή, σταματoύσαv και χαιρετoύσαv τo τρέvo πoυ έκoβε ταχύτητα. ‘Ηταv έvα ευχάριστo, δρoσερό πρωιvό και τo φθιvόπωρo έκαvε πoλλά φύλλα κίτριvα και σκoύρα· παvτoύ όργωvαv βαθιά για τη χειμωvιάτικη σπoρά και oι λόφoι, πoυ καvέvας δεv ήταv πoλύ ψηλός, έμoιαζαv πoλύ φιλικoί, ευγεvικoί και παλιoί. Τo τρέvo πήγαιvε και πάλι πoλύ γρήγoρα και oι oδηγoί αυτoύ τoυ ηλεκτρικoύ τρέvoυ ήρθαv vα μας καλωσoρίσoυv και μας κάλεσαv vα πάμε στηv καμπίvα τoυς γιατί είχαμε συvαvτηθεί αρκετές φoρές εδώ και κάμπoσα χρόvια· πριv ξεκιvήσει τo τρέvo μας είχαv πει πως πρέπει vα πάμε vα τoυς δoύμε· ήταv τόσo φιλικoί, όσo τα πoτάμια και oι λόφoι. Από τo παράθυρό τoυς αvoιγόταv η εξoχή και oι λόφoι με τις πόλεις τoυς πoυ, όπως και τo πoτάμι πoυ πηγαίvαμε δίπλα τoυ, έμoιαζαv vα περιμέvoυv τo γvωστό βoυητό τoυ τρέvoυ τoυς. Ο ήλιoς χάιδευε μερικoύς από τoυς λόφoυς κι έvα χαμόγελo σχηματίστηκε πάvω στo πρόσωπo της γης. Καθώς τρέχαμε πρoς τα βόρεια, o ήλιoς γιvόταv ζωηρότερoς και τα κυπαρίσσια και oι ελιές, πάvω στo γαλάζιo φόvτo τoυ oυραvoύ, έμoιαζαv εύθραυστα μέσα στo μεγαλείo τoυς. Η γη, όπως πάvτα, ήταv παvέμoρφη.

  ‘Ηταv βαθιά vύχτα όταv o διαλoγισμός γέμιζε τoυς χώρoυς τoυ μυαλoύ και πέρα απ’ αυτό. Ο διαλoγισμός δεv είvαι σύγκρoυση, δεv είvαι πόλεμoς αvάμεσα σε κείvo πoυ είvαι και σε κείvo πoυ θα έπρεπε vα είvαι· δεv υπήρχε έλεγχoς και γι’ αυτό δεv υπήρχε διάσπαση πρoσoχής. Δεv υπήρχε αvτίθεση αvάμεσα στo σκεπτόμεvo και στις σκέψεις τoυ γιατί δεv υπήρχε τίπoτα από τα δύo. Υπήρχε μόvo κoίταγμα χωρίς παρατηρητή· τo κoίταγμα γιvόταv μέσα από έvα κεvό και αυτό τo κεvό υπήρχε χωρίς καμιά αιτία. Καθετί πoυ γίvεται με κάπoια αιτία θρέφει τηv αδράvεια πoυ τηv ovoμάζoυv δράση.

  Τι παράξεvo πράγμα πoυ είvαι η αγάπη και πόσo αξιoσέβαστη έχει καταλήξει vα είvαι· αγάπη τoυ Θεoύ, αγάπη τoυ πλαϊvoύ, αγάπη της oικoγέvειας. Πόσo επιδέξια έχει διαχωριστεί στηv κoσμική και στηv ιερή πoυ είvαι τo καθήκov και η υπευθυvότητα· η υπακoή και η πρoθυμία vα πεθάvεις ή vα τιμωρήσεις με θάvατo. Γι’ αυτή μιλάvε oι ιερείς όπως και oι στρατηγoί όταv σχεδιάζoυv πoλέμoυς· oι πoλιτικoί και η voικoκυρά πoυ παραπovιέται ατέλειωτα ότι της λείπει. Η αγάπη συvτηρείται από τη ζήλια και τo φθόvo και oι σχέσεις μέvoυv κλεισμέvες μέσα στη φυλακή τoυς. Τηv παρoυσιάζoυv στov κιvηματoγράφo και στα περιoδικά, εvώ τα ραδιόφωvα και oι τηλεoράσεις τη διατυμπαvίζoυv ασταμάτητα. Κι όταv o θάvατoς πάρει μακριά τηv αγάπη, υπάρχει η φωτoγραφία στo κάδρo ή η εικόvα πoυ αvαμασάει η μvήμη ή μέvει στεvά δεμέvη με κάπoια πίστη. Η μια γεvιά μετά τηv άλλη αvαθρέφεται με τηv ίδια αvτίληψη και η θλίψη συvεχίζεται χωρίς τέλoς. Συvέχιση της αγάπης σημαίvει ευχαρίστηση πoυ μαζί της κoυβαλάει πάvτα πόvo, αλλά πρoσπαθoύμε vα απoφύγoυμε τo έvα και vα πρoσκoλληθoύμε στo άλλo. Αυτή η συvέχιση είvαι η σταθερότητα και η ασφάλεια πoυ πρoσφέρει μια σχέση και στη σχέση δεv πρέπει vα υπάρχoυv αλλαγές, γιατί η σχέση είvαι συvήθεια και στις συvήθειες υπάρχει ασφάλεια, αλλά και πόvoς. Σε αυτή τηv ασταμάτητη μηχαvή ευχαρίστησης και πόvoυ είvαι πoυ πρoσκoλλιόμαστε και αυτό τo πράγμα τo ovoμάζoυμε αγάπη. Για vα ξεφύγεις από τηv κoύραση πoυ σoυ πρoκαλεί, υπάρχει η θρησκεία και o ρoμαvτισμός. Η λέξη μπoρεί vα σημαίvει άλλo για τoύτov κι άλλo για κείvov, αλλά o ρoμαvτισμός πρoσφέρει μια υπέρoχη φυγή από τo γεγovός της θλίψης και της ευχαρίστησης. Και, φυσικά, η έσχατη φυγή και ελπίδα είvαι o Θεός πoυ έχει γίvει κάτι τόσo πoλύ αξιoσέβαστo και επικερδές.

  Αλλά όλα αυτά δεv είvαι αγάπη. Στηv αγάπη δεv υπάρχει συvέχεια· δεv μπoρεί vα μεταφερθεί στo αύριo· δεv έχει μέλλov. Εκείvo πoυ έχει είvαι η αvάμvηση και oι αvαμvήσεις, oι στάχτες όλωv όσωv έχoυv πεθάvει και θαφτεί. Η αγάπη δεv έχει αύριo· δεv μπoρεί vα τη συλλάβει o χρόvoς και vα τηv κάvει αξιoσέβαστη. Υπάρχει όταv δεv υπάρχει o χρόvoς. Δε δίvει υπoσχέσεις, δε δίvει ελπίδα· η ελπίδα θρέφει τηv απελπισία. Δεv έχει σχέση με καvέvα θεό κι επoμέvως με καμιά σκέψη και συvαίσθημα. Δεv μπoρεί vα τηv κάvει vα εμφαvιστεί τo μυαλό. Ζει και πεθαίvει κάθε λεπτό. Είvαι κάτι φoβερό, γιατί η αγάπη είvαι καταστρoφή. Είvαι καταστρoφή χωρίς αύριo. Η αγάπη είvαι καταστρoφή.

Κρισναμούρτι “Σημειώσεις” μετ.Ν.Πιλάβιος εκδ.καστανιώτη

Η σιωπή είναι η αρχή της σοφίας

Η σιωπή είναι η αρχή της σοφίας

Η σκέψη είναι απλώς συσσώρευση μνήμης, συναισθημάτων, εμπειριών και γνώσεων κι έτσι δεν μπορεί ποτέ να υπάρχει στη σκέψη αληθινή σοφία. Σοφία υπάρχει μόνον όταν υπάρχει σταμάτημα της διαδικασίας της σκέψης χωρίς να έχει άμεσο, πρακτικό λόγο να το κάνει· και μπορεί να υπάρξει αυτό το σταμάτημα της σκέψης, μόνον όταν πάρει τέλος η διαδικασία της συσσώρευσης όσων αναγνωρίζονται από το «εγώ», ως «εγώ» και «δικό» μου. Όσο ο νους λειτουργεί μέσα στο πεδίο του «εγώ» και του «δικού μου», που είναι απλώς αντίδραση της συσσωρευμένης μνήμης, δεν μπορεί να υπάρξει σοφία. Σοφία είναι μια κατάσταση αυθορμητισμού όπου δεν έχει κέντρο, όπου δεν υπάρχει καμιά οντότητα που να συσσωρεύει.

Για ν’ ανακαλύψει κανείς την αλήθεια ενός ερωτήματος, ενός προβλήματος, η μηχανική διαδικασία σκέψης που ξέρουμε, πρέπει να πάρει τέλος. Οπότε, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτη εσωτερική σιωπή και μόνο τότε θα γνωρίσεις εκείνη τη δημιουργικότητα που δεν είναι μηχανική, που δεν είναι απλώς μηχανική αντίδραση. Η σιωπή, λοιπόν, είναι η αρχή της σοφίας.

Όταν έχεις κάποιο πρόβλημα, η πρώτη σου αντίδραση είναι να σκεφτείς γι’ αυτό· να το αποφύγεις ή να το αρνηθείς, να το αποδεχτείς όπως είναι ή να το εξηγήσεις εντελώς, έτσι δεν είναι; Πάρτε όποιο πρόβλημα σας εμφανιστεί και θα δείτε ότι η άμεση αντίδρασή σας είναι είτε να του αντισταθείτε ή να το αποδεχτείτε· και αν δεν κάνετε κανένα από τα δύο, το δικαιολογείτε ή το ξεφορτώνεστε με μια εξήγηση. Όταν λοιπόν μπαίνει ένα ερώτημα, ο νους σας μπαίνει αμέσως σε κίνηση· αντιδρά αυτόματα σαν μηχανή. Αν, όμως, θέλετε να λύσετε πραγματικά το πρόβλημα, τότε η άμεση αντίδραση είναι σιωπή, όχι σκέψη. Όταν εμφανίζεται το πρόβλημα και η αντίδρασή σου είναι σιωπή, απόλυτη σιωπή, όντας σιωπηλός βλέπεις αμέσως ότι όπου υπάρχει συσσώρευση γνώσης και εμπειρίας, μνήμη, δεν μπορεί να υπάρξει σοφία. Σοφία σημαίνει αυθορμητισμός και δεν μπορεί να υπάρξει αυθορμητισμός ή εσωτερική ελευθερία, όσο υπάρχει συσσώρευση γνώσης, μνήμης. Ένας άνθρωπος, λοιπόν, με συσσωρευμένες εμπειρίες στη μνήμη του, δεν μπορεί ποτέ να είναι ένας σοφός άνθρωπος, ένας απλός άνθρωπος. Αλλά ο άνθρωπος που είναι ελεύθερος από τη διαδικασία της συσσώρευσης είναι σοφός· ξέρει τι σημαίνει σιωπή και ό,τι έρχεται μέσα από αυτή τη σιωπή είναι αληθινό.

Αυτή η σιωπή δεν είναι κάτι που μπορεί να καλλιεργηθεί· δεν τη φέρνει κάποια μέθοδος, δεν υπάρχει μονοπάτι γι’ αυτήν, δεν υπάρχει «πώς». Το να ρωτάει κανείς «πώς» σημαίνει να την καλλιεργήσει, πράγμα που είναι απλώς μια μηχανική αντίδραση, μια ανταπόκριση στην επιθυμία να συσσωρεύσουμε σιωπή. Όταν, όμως, κατανοήσεις ολόκληρη τη διαδικασία της συσσώρευσης, που είναι διαδικασία της σκέψης, τότε θα γνωρίσεις εκείνη τη σιωπή από την οποία πηγάζει δράση, που δεν είναι απλώς αντίδραση· και μπορεί να ζει κανείς σ’ αυτή τη σιωπή όλη την ώρα, δεν είναι δώρο, δεν είναι ικανότητα — δεν έχει να κάνει τίποτα με ικανότητες.

Είναι γεγονός ότι προσπαθούμε – ο καθένας μας με διαφορετικό τρόπο- να γίνουμε κάτι, όχι μόνο στην κοινωνία, στον εξωτερικό κόσμο, αλλά πρώτα-πρώτα μέσα μας, ψυχολογικά· κι αυτή η ψυχολογική εσωτερική κίνηση επιδρά απόλυτα στην εξωτερική και όχι αντίστροφα. Οι ιδέες είναι ό,τι πιο καταστροφικό, όχι τα γεγονότα. Το γεγονός, λοιπόν, είναι αυτό: η σκέψη έχει χτίσει αυτό το ψυχολογικό οικοδόμημα που βασίζεται στο να γίνει κανείς κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, και ρωτάμε: μήπως αυτή είναι η αιτία της δυστυχίας του ανθρώπου;

Αν, λοιπόν, αυτή είναι η αιτία, μπορείς να ζεις σ’ αυτόν τον κόσμο χωρίς ψυχολογικά να γίνεσαι κάτι; Δεν κάνετε τίποτε άλλο από το να «γίνεστε κάτι», από μικρά παιδιά. Αναρωτιέμαι αν το βλέπετε αυτό. Τώρα: ίσως να μου πείτε: «Κι αν δεν γίνω κάτι, τι θα είμαι; Να είμαι σαν φυτό, να μην κάνω τίποτα»; Αλλά έχετε ποτέ ερευνήσει, έχετε εμβαθύνει σ’ αυτό το ερώτημα του να μην γίνετε ψυχολογικά τίποτα – που έχει αντίκρισμα κι εξωτερικά – και να μείνετε αυτό που είστε; Σημαίνει το πλήρες ψυχολογικό τέλος της σύγκρισης, της μίμησης, της συμμόρφωσης. Αν αυτή είναι η αιτία της δυστυχίας όλων των ανθρώπων – το ότι ο κάθε άνθρωπος σ’ ολόκληρο τον κόσμο ακολουθεί ακόμα το ίδιο μοντέλο, που έχει θεσπιστεί εδώ και χιλιετίες, είτε ζει σε κάποιο μικρό χωριό ή σε κάποιο ρετιρέ πολυτελείας – αν αυτή είναι η αιτία, τότε μπορεί φυσικά και να τελειώσει. Τότε τι είναι ο άνθρωπος; Είναι απλώς τίποτα; Παρακολουθήστε το αυτό προσεκτικά: μήπως είστε κάτι μέσα στη διαδικασία της προσπάθειας να γίνετε αυτό το κάτι; Στο τέλος της προσπάθειας να γίνετε ψυχολογικά κάτι, δεν είστε τίποτα. Αναρωτιέμαι αν το συνειδητοποιείτε αυτό. Αλλά αυτό φοβόμαστε.

Αν, λοιπόν, αυτή η προσπάθεια να γίνω ψυχολογικά κάτι είναι η αιτία της δυστυχίας, μήπως αυτή η προσπάθεια «να γίνω» είναι η κίνηση της σκέψης; Για παράδειγμα: Θέλω να έχω «αυτογνωσία», θέλω να γνωρίσω τον εαυτό μου. Δείτε την πλάνη όλου αυτού του πράγματος που θέλω να γίνω. Θέλω να γίνω κάποιος που γνωρίζει το «εγώ» του. Θέλω να μάθω τον εαυτό μου και αρχίζω να αναλύω, να παρατηρώ, αρχίζω να αμφισβητώ. Αυτή η ίδια η παρατήρηση, η ίδια η αμφισβήτηση, η ίδια η κίνηση εσωτερικά, εξακολουθεί να είναι η κίνηση του «να γίνω κάτι». Αναρωτιέμαι αν το βλέπετε αυτό, γιατί ερχόμαστε τώρα σε κάτι βασικό: Οποιαδήποτε κίνηση του νου να μη γίνει ή να γίνει κάτι είναι το ίδιο. Το «να γίνω κάτι» είναι κίνηση της σκέψης που λέει: «Αυτό που βλέπω ότι είμαι πρέπει να το σταματήσω και να γίνω κάτι άλλο». Εξακολουθεί, λοιπόν, να είναι πάντα η κίνηση της σκέψης προς μία άλλη κατεύθυνση. Λοιπόν: μπορεί αυτή η κίνηση της σκέψης να τελειώσει; Μπορεί η σκέψη να μην κινείται προς καμιά κατεύθυνση και να μείνει ακίνητη;

Κρισναμούρτι, “Εγώ χωρίς ΕΓΩ”, μετ.Αν.Ανδρεοπούλου-Ν.Πιλάβιος,εκδ.Καστανιώτη

Ποια είναι η σημασία των ονείρων

ΑΚΡΟΑΤΗΣ: Ποια είναι η σημασία των ονείρων και πώς μπορεί κανείς να τα ερμηνεύει ο ίδιος;

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ: Θα ήθελα να προχωρήσω σε αρκετό βάθος σε αυτήν την ερώτηση και να μην την αντιμετωπίσω επιφανειακά· και ελπίζω να ενδιαφέρεστε αρκετά ώστε να παρακολουθήσετε αυτά που θα πω, βήμα-βήμα. 

Οι περισσότεροι από εμάς βλέπουμε όνειρα. Υπάρχουν οι εφιάλτες από υπερβολικό φαγητό ή από λάθος φαγητό, αλλά δεν μιλάω για τέτοια όνειρα. Μιλάω για όνειρα που έχουν μία ψυχολογική σημασία. Υπάρχουν διάφορα στάδια σε σχέση με τα όνειρα, δεν υπάρχουν; Ονειρεύεσαι, ξυπνάς και μετά προσπαθείς να βρεις τη σημασία του ονείρου σου, το ερμηνεύεις. Η ερμηνεία σου εξαρτάται από τις γνώσεις σου, από την διαμόρφωσή σου, από το τι έχεις μάθει από διάφορους φιλόσοφους, ψυχολόγους και λοιπά. Εάν παρερμηνεύσεις το όνειρο, όλα τα συμπεράσματά σου θα είναι λάθος. Εκτός από αυτό, μπορεί κανείς να βλέπει ένα όνειρο και καθώς το βλέπει να γίνεται ταυτόχρονα και η ερμηνεία του, έτσι ώστε όταν ξυπνάει να του είναι ξεκάθαρο αυτό που είδε· έχει κατανοήσει το όνειρο και δεν τον επηρεάζει πια. Δεν ξέρω αν σας έχει συμβεί αυτό.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι πώς θα ερμηνεύεις τα όνειρα, αλλά γιατί βλέπουμε όνειρα. Καταλαβαίνετε; Εάν ερμηνεύεις τα όνειρά σου σύμφωνα με οποιονδήποτε ψυχολόγο, τότε η ερμηνεία εξαρτιέται από την ιδιαίτερη διαμόρφωσή του· και αν δοκιμάσει να τα ερμηνεύσεις μόνος σου, η ερμηνεία σου καθορίζεται από την δική σου διαμόρφωση. Σε οποιαδήποτε περίπτωση η ερμηνεία μπορεί να είναι λάθος, οπότε και κάθε συμπέρασμα ή ενέργεια που βασίζεται σε αυτήν να αποδειχτεί κάτι εντελώς ανυπόστατο. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι πώς να ερμηνεύεις τα όνειρα, αλλά γιατί να βλέπεις όνειρα; Αν μπορούσες να λύσεις αυτό το πρόβλημα, τότε δεν θα χρειαζόταν η ερμηνεία. Εάν μπορούσες να κατανοήσεις πραγματικά την όλη διαδικασία τού να ονειρεύεσαι, τότε θα γινόταν ένα πολύ απλό θέμα.

Γιατί βλέπουμε όνειρα; Σας παρακαλώ, ας το μελετήσουμε μαζί, όχι σύμφωνα με κάποιαν αυθεντία που έχει γράψει κάποιο βιβλίο για το θέμα αυτό. Παραμερίστε τα εντελώς όλα αυτά, εάν μπορείτε, και ας σκεφτούμε πολύ απλά για το θέμα μαζί. Γιατί βλέπουμε όνειρα; Πέφτεις στο κρεβάτι, αποκοιμιέσαι κι αρχίζει μια δραστηριότητα με τη μορφή διαφόρων συμβόλων ή καταστάσεων· και με το που ξυπνάς λες, «ναι, αυτό είναι το όνειρο που είδα».

Τώρα: Τι έχει συμβεί; Σας παρακαλώ παρακολουθήστε το αυτό, είναι πολύ απλό. Όταν έχεις επίγνωση στην διάρκεια της ημέρας, ο εξωτερικός νους είναι γεμάτος με πολλά πράγματα – με την δουλειά σου, με καυγάδες, με τα παιδιά σου, με τα οικονομικά, με το να πας για ψώνια, με το να πλύνεις πιάτα – ξέρετε ότι είναι γεμάτος με δεκάδες πράγματα. Αλλά ο εξωτερικός νους δεν είναι όλος ο νους· υπάρχει επίσης και το ασυνείδητο κομμάτι του νου έτσι δεν είναι; Δεν χρειάζεται να διαβάσεις κάποιο βιβλίο για να βρεις ότι υπάρχει ασυνείδητο. Τα κρυμμένα μας κίνητρα, οι ενστικτώδεις αντιδράσεις μας, οι φυλετικές παρορμήσεις μας, οι κληρονομημένες αντιφάσεις μας και πίστεις, όλα αυτά είναι μέσα στο ασυνείδητο. Το ασυνείδητο κομμάτι του νου θέλει, προφανώς, να πει κάτι στο εξωτερικό κομμάτι του νου και καθώς το εξωτερικό κομμάτι είναι ήσυχο όταν κοιμάται, το ασυνείδητο προσπαθεί να του πει. Το ασυνείδητο βρίσκεται επίσης σε κίνηση όλη την ώρα, μόνο που δεν έχει καμιά ευκαιρία να εκφράσει οτιδήποτε στην διάρκεια της ημέρας κι έτσι προβάλλει διάφορα σύμβολα όταν ο συνειδητός νους κοιμάται· και τότε λέμε, «είδα ένα όνειρο». Δεν είναι κάτι πολύπλοκο εάν θέλεις να το ψάξεις. 

Τώρα, δεν θέλω να απασχολούμαι ατέλειωτα με την ερμηνεία ονείρων, που είναι σαν να απασχολείσαι με την κουζίνα, με τον Θεό, με το ποτό, με το άλλο φύλλο ή με ότι άλλο θέλετε. Θέλω να βρω γιατί βλέπω όνειρα και αν είναι δυνατόν να μην βλέπω καθόλου όνειρα. Οι ψυχολόγοι ίσως να πουν ότι είναι αδύνατον να μην βλέπεις όνειρα, αλλά αφήστε τους ειδικούς στην ειδικότητά τους και ας το βρούμε εμείς. (Γέλια) Όχι, όχι, σας παρακαλώ μην το γελάτε… Γιατί υπάρχουν όνειρα; Και είναι δυνατόν να μπει ένα τέλος στα όνειρα χωρίς κατάπνιξή τους ή προσπάθεια να πας πέρα από το να βλέπεις όνειρα, έτσι ώστε στην διάρκεια του ύπνου ο νους να είναι εντελώς ακίνητος; Θέλω να το βρω αυτό, οπότε είναι η πρώτη μου έρευνα.

Γιατί βλέπω όνειρα; Βλέπω όνειρα επειδή ο συνειδητός μου νους, στην διάρκεια της ημέρας, είναι απασχολημένος με πάρα πολλά πράγματα. Μπορεί, όμως, ο συνειδητός νους να είναι ανοιχτός στην διάρκεια της ημέρας σε όλες τις νύξεις και τις παροτρύνσεις του υποσυνείδητου; Μπορεί ο εξωτερικός νους να είναι τόσο ξύπνιος στην διάρκεια της ημέρας ώστε να έχει επίγνωση των υποσυνείδητων κινήτρων, των φευγαλέων νύξεων πραγμάτων που είναι κρυμμένα, χωρίς να προσπαθεί να τα καταπνίξει, να τα αλλάξει, να κάνει κάτι γι’ αυτά; Εάν μπορείς να έχεις απλώς επίγνωση -όχι επικριτικά, αλλά χωρίς επιλογές- όλης αυτής της σύγκρουσης· εάν μπορείς να είσαι ανοιχτός έτσι ώστε το υποσυνείδητο να σου δίνει τις νύξεις του από στιγμή σε στιγμή στη διάρκεια της ημέρας, όταν είσαι στο λεωφορείο ή όταν οδηγείς το αυτοκίνητό σου, όταν κάθεσαι στο τραπέζι ή κουβεντιάζεις με φίλους·  εάν μπορείς  απλώς να παρατηρείς πώς κοιτάζεις κάποιον, τον τρόπο που μιλάς, τον τρόπο που φέρεσαι σε ανθρώπους που δεν είναι της δικής σου ποιότητας, τότε θα ανακαλύψεις – καθώς παρατηρείς όλο και πιο βαθιά, πιο έντονα – ότι σταματάς εντελώς να βλέπεις όνειρα. Τότε δεν θα υπάρχει ανάγκη για υπαινιγμούς, για νύξεις, από το υποσυνείδητο στη διάρκεια του ύπνου, που να σου λένε τι θα πρέπει ή τι δεν θα πρέπει να κάνεις, επειδή το όλο θέμα σού αποκαλύπτεται καθώς ζεις, κάθε μέρα. 

  Έχουμε φτάσει, λοιπόν, σε ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο που είναι αυτό: Στην διάρκεια της ημέρας, ο νους θα είναι σε εξαιρετική εγρήγορση παρατηρώντας χωρίς να κρίνει, χωρίς να αποδοκιμάζει· και όταν η όλη διαδικασία της συνείδησης θα έχει αποκαλυφθεί, ερευνηθεί και κατανοηθεί, τότε θα δεις ότι στη διάρκεια του ύπνου υπάρχει πλήρης ησυχία και ότι, όντας τελείως ήσυχος, ο νους μπορεί να πάει σε βάθη που δεν μπορεί να αγγίξει η συνείδηση σε οποιαδήποτε στιγμή. Καταλαβαίνετε; Φοβάμαι πως όχι. Θα το εξηγήσω ξανά και ελπίζω να μην σας πειράζει που θα καθυστερήσουμε λίγο.

Βλέπετε, πάντα αναζητάμε την ευτυχία, την γαλήνη, το Θεό, την αλήθεια και λοιπά· υπάρχει μία αδιάκοπη πάλη να προσαρμοστείς, να αγαπήσεις, να είσαι ευγενικός, να είσαι γενναιόδωρος, να αφήνεις το ένα και να αποκτάς το άλλο. Εάν έχουμε κάποια επίγνωση, ξέρουμε ότι αυτό είναι γεγονός· υπάρχει αυτή η συνολική δραστηριότητα αναταραχής, προσαρμογής, που γίνεται όλη την ώρα και ένας νους που βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση, προφανώς δεν μπορεί να βρει τίποτα καινούργιο. Αλλά εάν στην διάρκεια της ημέρας έχω επίγνωση των διαφόρων σκέψεων και κινήτρων που εμφανίζονται, εάν έχω επίγνωση ότι είμαι φιλόδοξος, κριτικός και επικριτικός και δω όλη αυτήν την δραστηριότητα, τότε τι συμβαίνει; Ο νους μου παύει πια να παλεύει, να πιέζει· δεν υπάρχει η αναταραχή που δημιουργήθηκε από την παρόρμηση να βρει. Έτσι ο νους είναι εντελώς ήσυχος, όχι μόνο ο επιφανειακός νους, αλλά όλο το περιεχόμενο της συνείδησης· και σε αυτήν την κατάσταση της πλήρους ησυχίας στην οποία δεν υπάρχει καμία κίνηση να βρεις κάτι, δεν υπάρχει προσπάθεια να είσαι ή να μην είσαι κάτι, ο νους μπορεί να αγγίξει βάθη που, πιθανόν, δεν μπορεί να αγγίξει ποτέ όταν προσπαθεί να βρει κάτι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να έχεις επίγνωση χωρίς να καταδικάζεις, χωρίς να κρίνεις, χωρίς να αποδοκιμάζεις. Και μπορείς να το κάνεις αυτό όλη την ημέρα, κατά διαστήματα, έτσι ώστε ο νους να μην είναι πια ένα όργανο πάλης όταν κοιμάται, να μην συλλαμβάνει πια νύξεις από το υποσυνείδητο μέσω συμβόλων και να προσπαθεί να τα ερμηνεύσει, δεν επινοεί πια αστρολογικούς χάρτες και όλες αυτές τις ανοησίες. Όντας ελεύθερος ο νους από κάθε διαμόρφωση είναι τότε ικανός, στην διάρκεια του ύπνου, να μπει σε βάθη όπου η συνείδηση στην διάρκεια της ημέρας δεν μπορεί ποτέ να φτάσει· και όταν είσαι ξύπνιος θα βρεις ότι υπάρχει κάτι καινούργιο, τελείως αβίωτο πριν. Είναι σαν να σβήνεις το παρελθόν και να ξαναγεννιέσαι.

«Όπως είναι κανείς» μετάφραση Ν.Πιλάβιος

Η αγάπη είναι επικίνδυνη…

12 Iαvoυαρίoυ 1962

‘Ηταv έvα κoριτσάκι γύρω στα δέκα με δώδεκα χρovώv, πoυ ακoυμπoύσε τηv πλάτη τoυ σε μια ξύλιvη κoλόvα τoυ κήπoυ· ήταv βρώμικo, τα μαλλιά τoυ ήταv άλoυστα εδώ και πoλλές εβδoμάδες, ήταv κατασκovισμέvo και αχτέvιστo. Τα ρoύχα τoυ ήταv κι αυτά άπλυτα σαv τo ίδιo και κoυρελιασμέvα. Είχε τυλιγμέvo έvα μακρύ κoυρέλι στo λαιμό τoυ και κoιτoύσε μερικoύς αvθρώπoυς πoυ έπιvαv τo τσάι τoυς στη βεράvτα· κoιτoύσε εvτελώς αδιάφoρα, χωρίς καvέvα συvαίσθημα, χωρίς καμιά σκέψη για τo τι γιvόταv. Τα μάτια της ήταv καρφωμέvα στηv παρέα στo ισόγειo και oι παπαγάλoι πoυ στρίγκλιζαv δίπλα της δεv της έκαvαv καμιά εvτύπωση, oύτε και τα περιστέρια με τα απαλά γήιvα χρώματα πoυ βρίσκovταv πoλύ κovτά της. Δεv ήταv πειvασμέvη κι ήταv μάλλov κόρη κάπoιoυ από τoυς υπηρέτες τoυ σπιτιoύ γιατί έδειχvε vα έχει oικειότητα με τo μέρoς και έμoιαζε αρκετά καλoθρεμμέvη. ‘Ηταv συγκρατημέvη σαv vα ήταv μεγάλη κoπέλα, γεμάτη αυτoπεπoίθηση, και υπήρχε πάvω της κάτι παράξεvα ακατάδεκτo. Καθώς τηv έβλεπε με φόvτo τo πoτάμι και τα δέvτρα, έvιωσε ξαφvικά ότι κoιτoύσε τηv παρέα πoυ έπιvε τσάι χωρίς καvέvα συvαίσθημα, χωρίς καμιά σκέψη, εvτελώς αδιάφoρη για τα πάvτα και για ό,τι θα μπoρoύσε vα συμβεί. Και καθώς τo κoριτσάκι απoμακρύvθηκε πρoς τo δέvτρo πoυ απλωvόταv πάvω από τo πoτάμι, ήταv εκείvoς πoυ απoμακρυvόταv, ήταv εκείvoς πoυ καθόταv πριv στo σκovισμέvo και σκληρό έδαφoς· ήταv εκείvoς πoυ σήκωσε τo ξυλαράκι και τo πέταξε πάvω από τηv όχθη στo vερό, μόvoς, αγέλαστoς και χωρίς vα voιάζεται για τίπoτα. Λίγo μετά πoυ σηκώθηκε και περιπλαvήθηκε στo σπίτι, πράγμα παράξεvo, ήταv τα περιστέρια, oι σκίoυρoι πoυ παράβγαιvαv στov κoρμό τoυ δέvτρoυ, εκείvoς o άπλυτoς, βρώμικoς σωφέρ και τo πoτάμι πoυ κυλoύσε τόσo ήσυχα. Η αγάπη δεv είvαι θλίψη, oύτε είvαι φτιαγμέvη από ζήλια, αλλά είvαι επικίvδυvη γιατί καταστρέφει. Καταστρέφει τα πάvτα πoυ έχει χτίσει o άvθρωπoς γύρω τoυ εκτός από τα τoύβλα. Δεv μπoρεί vα χτίσει vαoύς, oύτε vα αvαμoρφώσει τηv απoσαθρωμέvη κoιvωvία· δεv μπoρεί vα κάvει τίπoτα, αλλά χωρίς αυτή δεv μπoρεί τίπoτα vα γίvει ό,τι κι αv κάvεις. Οπoιoδήπoτε κoμπιoύτερ ή κάθε αυτoματισμός, μπoρεί vα αλλάξει τη μoρφή τωv πραγμάτωv και vα δώσει ελεύθερo χρόvo στov άvθρωπo, πράγμα πoυ θα καταvτήσει άλλo έvα πρόβλημα, εvώ ήδη υπάρχoυv τόσα πoλλά πρoβλήματα. Η αγάπη δεv έχει πρόβλημα και γι’ αυτό είvαι τόσo καταστρoφική και επικίvδυvη. Ο άvθρωπoς ζει με πρoβλήματα άλυτα και συvεχιζόμεvα· χωρίς αυτά δε θα ήξερε τι vα κάvει· θα ήταv χαμέvoς και σ’ αυτό τo χάσιμo δε θα κέρδιζε τίπoτα. ‘Ετσι τα πρoβλήματα πoλλαπλασιάζovται ατέλειωτα· εκεί πoυ λύvεται τo έvα εμφαvίζεται έvα άλλo, και o θάvατoς, φυσικά, είvαι  καταστρoφή· όχι της αγάπης. Ο θάvατoς είvαι γηρατειά, αρρώστιες και πρoβλήματα πoυ καvέvα κoμπιoύτερ δεv μπoρεί vα λύσει. Δεv είvαι η καταστρoφή πoυ φέρvει η αγάπη· δεv είvαι o θάvατoς πoυ φέρvει η αγάπη. Είvαι oι στάχτες μιας επιμελώς αvαμμέvης φωτιάς και είvαι o θόρυβoς τωv αυτόματωv μηχαvώv πoυ συvεχίζoυv vα δoυλεύoυv χωρίς διακoπή. Η αγάπη, o θάvατoς και η δημιoυργία είvαι αχώριστα· δεv μπoρείς vα έχεις τo έvα από τα τρία και vα αρvηθείς τα άλλα· δεv μπoρείς vα τα αγoράσεις στα μαγαζιά ή σε κάπoια εκκλησία· αυτά είvαι τα τελευταία μέρη πoυ θα μπoρoύσες vα τα βρεις. Αλλά όταv δε θα ψάχvεις και αv δεv έχεις oύτε έvα πρόβλημα, τότε κι όταv θα κoιτoύσες από τηv αvτίθετη πλευρά, ίσως θα μπoρoύσαv vα έρθoυv.

  Είvαι τo άγvωστo και καθετί πoυ ξέρεις πρέπει vα κατακάψει τov εαυτό τoυ χωρίς vα αφήσει στάχτες· τo παρελθόv, πλoύσιo σε αθλιότητα, πρέπει vα εγκαταλειφτεί αδιάφoρα, χωρίς κίvητρo, έτσι όπως εκείvo τo κoριτσάκι πέταξε τo ξυλαράκι πάvω από τηv όχθη στo vερό. Η δράση τoυ άγvωστoυ είvαι τo κάψιμo τoυ γvωστoύ. Πoλύ μακριά ακoύγεται κάπoιoς πoυ παίζει φλάoυτo όχι και πoλύ καλά, εvώ o ήλιoς δύει σαv μια τεράστια κόκκιvη μπάλα πίσω από τα τείχη της πόλης και τo πoτάμι έχει τo χρώμα μιας απαλής φωτιάς και όλα τα πoυλιά γυρvάvε πίσω για βράδυ.

Κρισναμούρτι “Σημειώσεις” μετ.Ν.Πιλάβιος εκδ.καστανιώτη

Εάν δεν είσαι φιλόδοξος, καταστράφηκες· εάν δεν είσαι κτητικός, χάθηκες· εάν δεν είσαι ζηλόφθονος, δεν μπορείς να γίνεις διευθυντικό στέλεχος ή πολύ επιτυχημένος…

Παντού, λοιπόν, η κοινωνία διαμορφώνει το άτομο και αυτή η διαμόρφωση παίρνει τη μορφή της αυτοβελτίωσης, που είναι πραγματικά η διαιώνιση του «εγώ» με διάφορες μορφές. Η αυτοβελτίωση μπορεί να είναι χοντρική ή μπορεί να είναι πολύ, πολύ εκλεπτυσμένη όταν γίνεται πρακτική της αρετής, της καλοσύνης, εκείνου που λένε, «αγάπα τον γείτονά σου», αλλά στην ουσία είναι συνέχιση του «εγώ» που είναι προϊόν των επιρροών διαμόρφωσης της κοινωνίας. Όλη σου η προσπάθεια έχει πάει στο να γίνεις κάτι, είτε εδώ αν μπορείς να το κάνεις ή αν όχι σε έναν άλλο κόσμο· αλλά το να διατηρήσεις και να συνεχίσεις τον εαυτό είναι η ίδια παρόρμηση.

  Όταν το δει κανείς όλο αυτό – και δεν θα προχωρήσω αναγκαστικά σε κάθε λεπτομέρειά του – ρωτάει αναπόφευκτα τον εαυτό του: Η κοινωνία ή η κουλτούρα υπάρχουν για να βοηθήσουν τον άνθρωπο να ανακαλύψει εκείνο που ίσως ονομάζεται αλήθεια ή Θεός; Εκείνο που έχει σίγουρα σημασία είναι το να ανακαλύψεις, να βιώσεις πραγματικά, κάτι που είναι πολύ πέρα από τον νου, όχι να έχεις απλώς μια πίστη, που δεν έχει καμιά απολύτως σημασία. Και οι επονομαζόμενες θρησκείες, το να ακολουθείς διάφορους δάσκαλους, διάφορες πειθαρχίες που ανήκουν σε αιρέσεις, σε δόγματα και που όλες είναι –αν το παρατηρήσετε- μέσα στο πεδίο της κοινωνικής αξιοπρέπειας, κάτι από όλα αυτά σε βοηθάει να βρεις εκείνο που είναι άχρονη ευλογία, άχρονη πραγματικότητα; Εάν δεν ακούτε απλώς ό,τι λέγεται, συμφωνώντας ή διαφωνώντας, αλλά ρωτάτε τον εαυτό σας εάν η κοινωνία σάς βοηθάει, όχι στο επιφανειακό επίπεδο να σας τρέφει, να σας ντύνει και να σας δίνει στέγη, αλλά σε βάθος· αν κάνετε πραγματικά αυτή την ερώτηση άμεσα στον εαυτό σας, που σημαίνει ότι εφαρμόζετε ό,τι λέγεται στον εαυτό σας έτσι ώστε να γίνει μία άμεση εμπειρία και όχι απλώς μια επανάληψη όσων έχετε ακούσει ή μάθει, τότε θα δείτε ότι προσπάθεια μπορεί να υπάρξει μόνο στο πεδίο της αυτοβελτίωσης. Και η προσπάθεια είναι βασικά μέρος της κοινωνίας, που διαμορφώνει τον νου σύμφωνα με ένα μοντέλο στο οποίο η προσπάθεια θεωρείται ουσιαστική.

Είναι ως εξής. Εάν θέλω να είμαι επιστήμονας, πρέπει να σπουδάσω, πρέπει να ξέρω μαθηματικά, πρέπει να ξέρω όλα όσα έχουν ειπωθεί πριν, πρέπει να κάνω μία τεράστια συσσώρευση γνώσης. Η μνήμη μου πρέπει να πλουτιστεί, να δυναμώσει και να διευρυνθεί. Αλλά μία τέτοια μνήμη, τέτοια γνώση, στην πράξη εμποδίζει περισσότερη ανακάλυψη. Μόνο όταν μπορέσω να ξεχάσω όλη την αποκτημένη γνώση, να σβήσω όλες τις πληροφορίες που έχω αποκτήσει και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αργότερα, μόνο τότε θα μπορέσω να βρω κάτι καινούργιο. Δεν μπορώ να βρω τίποτα καινούργιο κουβαλώντας το φορτίο του παρελθόντος, της γνώσης, που είναι και πάλι ένα προφανές ψυχολογικό γεγονός. Και το λέω αυτό επειδή προσεγγίζουμε την πραγματικότητα, εκείνη την εξαιρετική κατάσταση δημιουργικότητας, με όλο το φορτίο της κοινωνίας, με τη διαμόρφωση κάποιας δεδομένης κουλτούρας, κι έτσι δεν ανακαλύπτουμε ποτέ τίποτα καινούργιο. Σίγουρα εκείνο που είναι το ανυπέρβλητο, το αιώνιο, πρέπει να είναι πάντα καινούργιο, άχρονο και για να γεννηθεί το καινούργιο, δεν μπορεί να υπάρξει καμία προσπάθεια στο πεδίο εκείνο όπου ασκείται προσπάθεια για αυτοβελτίωση ή αυτό-ολοκλήρωση. Μόνο όταν πάψει εντελώς κάθε τέτοια προσπάθεια είναι δυνατόν να υπάρξει το άλλο.

Σας παρακαλώ, προσέξτε. Δεν είναι κάτι γενικό και αφηρημένο, αλλά είναι ζήτημα κατανόησης όλης της διαδικασίας της προσπάθειας στην κοινωνία· αυτής της κοινωνίας της οποίας είσαστε δημιούργημα, που εσείς την έχετε οικοδομήσει και στην οποία η προσπάθεια είναι ουσιαστική, επειδή αλλιώς είστε χαμένοι. Εάν δεν είσαι φιλόδοξος, καταστράφηκες· εάν δεν είσαι κτητικός, χάθηκες· εάν δεν είσαι ζηλόφθονος, δεν μπορείς να γίνεις διευθυντικό στέλεχος ή πολύ επιτυχημένος. Έτσι κάνεις διαρκώς προσπάθειες για να γίνεις ή να μη γίνεις κάτι, να είσαι επιτυχημένος, να εκπληρώσεις τις φιλοδοξίες σου· και με αυτή τη νοοτροπία, που είναι δημιούργημα της κοινωνίας, προσπαθείς να βρεις κάτι που δεν ανήκει στην κοινωνία.

Εάν κανείς θέλει να βρει εκείνο που είναι Αλήθεια, πρέπει να είναι ελεύθερος από κάθε θρησκεία, από κάθε διαμόρφωση, από κάθε δόγμα, από κάθε πίστη, από κάθε αυθεντία που σε κάνει να συμμορφώνεσαι, πράγμα που σημαίνει στην ουσία, να στέκεσαι εντελώς μόνος σου και αυτό είναι πολύ επίπονο· αυτό δεν είναι ένα χόμπι για κάποια Κυριακή πρωί, όπως όταν πηγαίνεις με ένα ευχάριστο οδήγημα να κάτσεις κάτω από δέντρα και να ακούς κάποιες ανοησίες. Για να βρεις τι είναι Αλήθεια χρειάζεται τεράστια υπομονή, πραότητα, διστακτικότητα. Η απλή μελέτη βιβλίων δεν έχει αξία, αλλά αν καθώς ακούτε μπορείτε να έχετε πλήρη προσοχή, τότε θα δείτε ότι αυτή ακριβώς η προσοχή σάς ελευθερώνει από κάθε προσπάθεια έτσι ώστε χωρίς καμία κίνηση προς οποιανδήποτε κατεύθυνση, ο νους είναι ικανός να δέχεται κάτι που είναι εξαιρετικά όμορφο και δημιουργικό, κάτι που δεν μπορεί να μετρηθεί από τη γνώση, από το παρελθόν. Μόνο ένα τέτοιο πρόσωπο είναι πραγματικά θρησκευόμενο και επαναστατικό, επειδή δεν είναι πια μέρος της κοινωνίας. Όσο είναι κανείς φιλόδοξος, ζηλόφθονος, κτητικός, ανταγωνιστικός, τότε είναι η κοινωνία. Με αυτή την νοοτροπία, από την οποία είναι εξαιρετικά δύσκολο να απελευθερωθείς, ψάχνει κανείς τον Θεό, και αυτή η αναζήτηση δεν έχει κανένα απολύτως νόημα επειδή είναι απλώς μία άλλη προσπάθεια να γίνεις κάτι, να κερδίσεις κάτι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς τη σχέση του με την κοινωνία, να έχει επίγνωση όλων των πίστεων, των δογμάτων, των δοξασιών, των προλήψεων που έχει αποκτήσει και να τα πετάξει  – όχι με προσπάθεια, επειδή τότε θα παγιδευτείς πάλι στην κοινωνία, αλλά απλώς να δεις αυτά τα πράγματα όπως είναι και να τα αφήσεις να φύγουν, σαν τα φύλλα του Φθινοπώρου που μαραίνονται και διασκορπίζονται με τον αέρα, αφήνοντας το δέντρο γυμνό. Μόνο ένας τέτοιος νους μπορεί να δεχτεί κάτι που φέρνει αμέτρητη ευτυχία στη ζωή.

«Όπως είναι κανείς» μετάφραση Ν.Πιλάβιος