Πώς ο νους αναπαράγει τον εαυτό του

Η Σ. Ρ. είπε όχι έβρισκε εξαιρετικά δύσκολο το να υπερνικήσει τις διασπάσεις της προσοχής της. Αυτές οι διασπάσεις της προσοχής έκαναν τον νου τόσο μηδαμινό, τόσο ασήμαντο, που θα ήθελε να ελευθερωθεί απ’ αυτές. Έμοιαζε να υπάρχουν πάρα πολλές διασπάσεις και προκαλούσαν σύγχυση· κι όσο περισσότερο τις μαχόταν, τόσο περισσότερες διασπάσεις της προσοχής της έμοιαζε να εμφανίζονται. Δεν μπορούσε να βρει έναν τρόπο να βγει απ’ αυτή την κατάσταση.

Αρχίσαμε με ένα ερώτημα: έβαζε σωστά το πρόβλημα; Οι διασπάσεις της προσοχής έκαναν τον νου μηδαμινό και ασήμαντο ή επειδή ο ίδιος ο νους ήταν μηδαμινός και ασήμαντος γινόταν διάσπαση της προσοχής του; Εκείνο που είναι ο νους είναι κι οι διασπάσεις του. Αν ο νους είναι ασήμαντος, μικρός, τι νόημα έχει να μάχεσαι τις διασπάσεις του; Όσο πιο πολύ παλεύεις εναντίον τους, τόσο πιο πολύ ο νους αναπαράγει τον εαυτό του, κι έτσι το πρόβλημα γίνεται άλυτο. Ένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί στο δικό του επίπεδο.

Όντας ο νους ασήμαντος, περιορισμένου ορίζοντα, η προσοχή του διασπάται από ανοησίες. Έτσι το πρόβλημα δεν είναι οι διασπάσεις της προσοχής, αλλά το πώς να βαθύνεις και να πλατύνεις τον νου. Οι απλές γνώσεις γίνονται ένας εθισμός, ίσως μια άλλη μορφή διάσπασης της προσοχής· το διάβασμα και η αναζήτηση πληροφόρησης είναι επίσης διασπάσεις της προσοχής. Μ’ αυτούς τους τρόπους μπορεί να βαθύνεις και να πλατύνεις τα επιφανειακά επίπεδα του νου, αλλά οι ίδιοι αυτοί τρόποι θα γίνουν διασπάσεις της προσοχής από τους οποίους θα εξαρτιέται ο νους. Η εξάρτηση και η προσκόλληση είναι διασπάσεις της προσοχής. Αυτές οι διασπάσεις μπορεί να είναι και ευγενικές ή επουσιώδεις, αλλά βοηθάνε να τραβιέται η σκέψη από το κεντρικό πρόβλημα που είναι ο εαυτός, με τις θλίψεις του, τους φόβους του, τις συγκρούσεις και τις εφήμερες χαρές του. Αυτές οι ανακουφιστικές ασχολίες σταδιακά θαμπώνουν τον νου, τον κάνουν ασήμαντο, στενό, πεισματάρη. Οι διάφορες εξωτερικές εφαρμογές για ακόνισμα και βάθεμα του νου βοηθάνε, αλλά δεν μπορούν ποτέ να τον πάνε πολύ μακριά, καθώς αυτές οι εφαρμογές γίνονται μέσα εξάρτησης και προσκόλλησης. Μόνο μέσα από την αυτεπίγνωση και την αποκαλυπτική γνώση του εαυτού που φέρνει μπορεί ο νους να ξεφύγει από τα ίδια του τα δεσμά και τους ίδιους του τους περιορισμούς. Η αυτογνωσία θρέφει τη σωστή σκέψη.

Το ίδιο και με την προσκόλληση. Το να πολεμήσεις την προσκόλληση είναι μάταιο. Η προσκόλληση είναι απλώς ένα σύμπτωμα -ευχάριστο όσο το πραγματικό του βάρος δεν είναι αντιληπτό- που η αιτία του βρίσκεται πολύ βαθύτερα. Μπορεί να ξεπεράσεις την προσκόλληση σε κάποιον γιατί αυτή σου έχει φέρει πόνο, και είναι ο πόνος που σε «ελευθερώνει» οδηγώντας σε μακριά από τη συγκεκριμένη προσκόλληση, αλλά σύντομα αναπτύσσεται μια άλλη προσκόλληση.

Ο πόνος δεν φέρνει κατανόηση- δεν είναι παρά μια προειδοποίηση. Η προσκόλληση γεννιέται από πολλές αιτίες: από τη μοναξιά, από τη δύναμη και την εξουσία που σου φέρνει οφέλη και από ό,τι εμείς ονομάζουμε «αγάπη». Μέσα από την «αγάπη» για έναν άλλο νιώθουμε παράξενα δυναμωμένοι, δημιουργικοί, χαρούμενοι, και το άλλο πρόσωπο γίνεται απαραίτητο για την ευτυχία μας, κι έτσι η εξάρτηση και η προσκόλληση μεγαλώνουν. Είναι αυτή η εξάρτηση και η προσκόλληση, με τους φόβους τους, τις ζήλιες τους, τις καχυποψίες και τις απογοητεύσεις τους, που τελικά καταστρέφουν την αγάπη. Η ίδια η αγάπη έχει χάσει το νόημά της, και η ιδέα, το πρόσωπο έχουν πάρει τη θέση της.

Το να μάχεσαι την προσκόλληση δεν σημαίνει ότι κατανοείς την αιτία της. Για να την καταλάβεις, πρώτα σταμάτα να τη μάχεσαι· κι έτσι, όντας ήρεμος, απόκτησε επίγνωση της σημασίας, της εσωτερικής φύσης και των επιπτώσεων της προσκόλλησης. Άφησε την επίγνωση να ανθίσει και βγάλε έξω τις κρυμμένες αιτίες. Τώρα: η επίγνωση δεν θα ανθίσει αν είσαι ανέντιμος και επεμβαίνεις στις σκέψεις σου και στα συναισθήματά σου. Απλές αποφάσεις βάζουν τέλος στην ανακάλυψη όσων υπάρχουν στο υποσυνείδητο, πράγμα που είναι το μόνο που ελευθερώνει σκέψη και συναίσθημα από την εξάρτηση, την προσκόλληση.

Με την αυτεπίγνωση, που φέρνει γνώση του εαυτού και σωστή σκέψη, ο νους και η καρδιά βαθαίνουν. Αυτή η αυτεπίγνωση, με τη γνώση του εαυτού που έχει και τη σωστή σκέψη, κυλάει σε βαθύτερες και πλατύτερες δεξαμενές του διαλογισμού.

Από το βιβλίο του Κρισναμούρτι  «Ο κόσμoς μέσα μας» , σε μετάφραση Νίκου Πιλάβιου από τις εκδόσεις Καστανιώτη