Τα κόλπα του «εγώ»

Η φύση, λοιπόν, το βάθος της φύσης του «εγώ», όταν έχετε περάσει από όλα τα επίπεδα του «εγώ», η ουσία του «εγώ» είναι το τίποτα. Είστε, τίποτα. Σ’ αυτή την κατάσταση του τίποτα, η σκέψη έχει επιβάλει την υπερκατασκευή της συνείδησης, όντας η συνείδηση το ίδιος της το περιεχόμενο. Χωρίς το περιεχόμενο δεν υπάρχει συνείδηση, και το περιεχόμενο είναι να είσαι Ινδουιστής, Βουδιστής, είναι η θρησκεία σου, ο ιδιαίτερος θεός σου που λατρεύεις, τα άγχη σου, η θλίψη σου, ο πόνος σου, το μίσος σου, η αγάπη σου. Όλα αυτά είναι προφανώς το περιεχόμενο της συνείδησής σου. Και η ιδέα ότι υπάρχει ο Άτμαν*, ότι εσύ είσαι ο υπερ-Άτμαν, η υπερσυνείδηση είναι κι αυτό μέρος του ίδιου περιεχόμενου. Καταλαβαίνετε τι έχει κάνει η σκέψη; Δεν είστε απολύτως τίποτα. Όλη αυτή η υπερκατασκευή έχει χτιστεί από τη σκέψη και η σκέψη είναι το αποτέλεσμα της λειτουργίας της καταγραφής που κάνει διαρκώς ο εγκέφαλος — ξέρετε, όπως ένα μαγνητόφωνο. Καταλαβαίνετε τι έχει κάνει η σκέψη;

❧❧

Βλέπει κανείς ότι ότι μια ριζική επανάσταση πρέπει να γίνει στο κέντρο, όχι στην επιφάνεια. Η αλλαγή στην επιφάνεια δεν έχει κανένα νόημα. Το να γίνει κανείς καλύτερος, πιο ευγενής, ν’ αποκτήσει περισσότερη αρετή, να έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη περιουσία, είναι όλα επιφανειακές δραστηριότητες ενός πολύ επιφανειακού νου. Δεν μιλάω για τέτοιες αλλαγές· με ενδιαφέρει μόνο μία αλλαγή στο κέντρο. Βλέπω ότι το «εγώ» πρέπει να διαλυθεί εντελώς. Ερευνώ, λοιπόν, τι είναι το «εγώ», αποκτώ επίγνωση του «εγώ», όχι σαν κάποια φιλοσοφική αφηρημένη έννοια, αλλά στην πράξη, καθημερινά. Βλέπω λεπτό προς λεπτό τι είναι το «εγώ» — το «εγώ» που πάντα παρακολουθεί, παρατηρεί, συσσωρεύει, αποκτά, απορρίπτει, κρίνει, μισεί, αποκόβεται ή εντάσσεται κάπου για να έχει περισσότερη ασφάλεια. Η αλλαγή, λοιπόν, πρέπει να συμβεί εκεί· αυτό είναι το κέντρο που πρέπει να ξεριζωθεί εντελώς. Και πώς θα συμβεί αυτό; Μπορεί ο νους, που είναι ο δημιουργός του προβλήματος, να αποσπαστεί από το πρόβλημα και μετά να δράσει πάνω σ’ αυτό στο όνομα του Θεού, στο όνομα ενός ανώτερου εαυτού, για κάποια ουτοπία ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο; Και όταν το κάνει αυτό, θα έχει διαλύσει το κέντρο; Προφανώς όχι. Επομένως το πρόβλημά μου είναι: μπορεί ο νους να φέρει μια θεμελιώδη επανάσταση με τη διαλεκτική μέθοδο ή με μία υλιστική γνώση της ιστορικής εξέλιξης; Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα, δεν είναι; Γιατί αν γίνει μια ριζική αλλαγή στο κέντρο, τότε όλη η ζωή μου θα έχει άλλο νόημα· τότε θα υπάρχει ομορφιά, τότε θα υπάρχει ευτυχία…
Μπορεί, λοιπόν, μια τέτοια κατάσταση να δημιουργηθεί από τον νου; Αν πείτε, «όχι», τότε δεν έχετε επίγνωση του προβλήματος — αυτή είναι πολύ βιαστική, πολύ επιπόλαιη απάντηση. Και αν πείτε «Πρέπει να στραφώ στο Θεό, προς κάποια υψηλή πνευματική κατάσταση, που θα τα μεταμορφώσει όλα αυτά», και πάλι βασίζεστε σε λέξεις, σε σύμβολα, σε κάποια προβολή του νου. Τι μπορεί, λοιπόν, να κάνει κανείς; Δεν σας είναι πρόβλημα αυτό; Κοιτάζοντας όλο αυτό το περίπλοκο πρόβλημα του «εγώ», με όλο του το σκοτάδι, τις σκιές και το φως του, τις εντάσεις και τα άγχη του, μπορώ εγώ, ο παρατηρητής, να επηρεάσω αυτό που παρατηρώ; Σας παρακαλώ, απλώς ακούστε το πρόβλημα, μην ψάχνετε για απάντηση, μην προσπαθείτε να το λύσετε· μόνο ακούστε το, αφήστε το να σας διαποτίσει, σαν την απαλή βροχή που κάνει εύφορη τη γη. Αν μείνετε πραγματικά μαζί με το πρόβλημα, αν είναι καθημερινή σας έγνοια την κάθε στιγμή, να δείτε πώς μπορεί να έρθει αυτή η αλλαγή, και με την άρνησή σας βάζετε στην άκρη όσα πιστεύατε πως είναι θετικά, τότε νομίζω ότι θα βρείτε το στοιχείο που γεννιέται τόσο σκοτεινά, χωρίς εσείς να το ξέρετε.
Αυτό, λοιπόν, που πρέπει σίγουρα να κάνουμε είναι να έχουμε επίγνωση του συνόλου του προβλήματος, όχι μόνο στο συνειδητό, αλλά κυρίως στο υποσυνείδητο· πρέπει να έχουμε επίγνωσή του εσωτερικά, βαθιά. Ο επιφανειακός νους μπορεί να δώσει αιτίες, εξηγήσεις, μπορεί λογικά να ξεδιαλύνει ορισμένα προβλήματα· αλλά όταν ενδιαφερόμαστε για ένα βαθύ πρόβλημα, η επιφανειακή προσέγγιση έχει πολύ λίγη αξία. Κι εμείς νοιαζόμαστε για ένα πολύ βαθύ πρόβλημα, που είναι πώς να φέρουμε μια αλλαγή, μια επανάσταση στο κέντρο. Χωρίς αυτή τη θεμελιώδη μεταμόρφωση, οι αλλαγές απλώς στην επιφάνεια δεν έχουν νόημα και οι αναμορφώσεις χρειάζονται διαρκή αναμόρφωση. Αν μπορέσουμε να κοιτάξουμε το πρόβλημα στο σύνολό του, να το γευτούμε, να το μυρίσουμε, να το απορροφήσουμε υποσυνείδητα, τότε θα εξοικειωθούμε με τις δραστηριότητες και τα κόλπα του «εγώ».

Κρισναμούρτι, “Εγώ χωρίς ΕΓΩ”, μετ.Αν.Ανδρεοπούλου-Ν.Πιλάβιος,εκδ.Καστανιώτη