Μπορούμε, λοιπόν, εσείς και εγώ, να προκαλέσουμε στους εαυτούς μας χωρίς καμία εξωτερική επίδραση, χωρίς πειθώ, χωρίς κάποιο φόβο τιμωρίας — μπορούμε να προκαλέσουμε στην ίδια την ουσία της ύπαρξής μας μια ολική επανάσταση, μια ψυχολογική μεταλλαγή, έτσι ώστε να πάψουμε να είμαστε πλέον βάρβαροι, βίαιοι, ανταγωνιστικοί, αγχώδεις, φοβισμένοι, άπληστοι, φθονεροί κι όλες τις άλλες εκδηλώσεις της φύσης μας με τις οποίες έχουμε χτίσει τη σάπια κοινωνία στην οποία ζούμε καθημερινά;
Είναι σημαντικό να καταλάβετε πρώτα πρώτα ότι δε διατυπώνω καμιά φιλοσοφική θεωρία ή κανένα θεολογικό οικοδόμημα από ιδέες ή θεολογικές έννοιες. Πιστεύω πως όλες οι ιδεολογίες είναι πέρα για πέρα ηλίθιες. Αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι κάποια φιλοσοφία για τη ζωή αλλά το να παρατηρεί κανείς τι πραγματικά συμβαίνει στην καθημερινή του ζωή, μέσα του κι έξω απ’ αυτόν. Αν παρατηρήσετε από πολύ κοντά τι είναι αυτό που συμβαίνει και το εξετάσετε, θα δείτε ότι είναι βασισμένο σε κάποια διανοητική αντίληψη και η διανόηση δεν είναι όλο το πεδίο της ύπαρξης· είναι ένα κομμάτι, κι ένα κομμάτι όσο αριστοτεχνικά κι αν συνδέεται, όσο αρχαίο και παραδοσιακό κι αν είναι, παραμένει ένα μικρό μέρος της ύπαρξης, ενώ πρέπει να ασχοληθούμε με την ολότητα της ζωής.
Και όταν κοιτάξουμε και δούμε τι συμβαίνει στον κόσμο, θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχει εσωτερική και εξωτερική πορεία. Υπάρχει μόνο μια ενιαία πορεία, μια πλήρης, ολική κίνηση, η εσωτερική κίνηση που εκφράζεται σαν εξωτερική και η εξωτερική που αντιδρά στην εσωτερική. Το να ’σαι ικανός να δεις, αυτό το πράγμα είναι νομίζω ό,τι χρειάζεται, γιατί αν ξέρουμε να βλέπουμε, όλα γίνονται πολύ καθαρά, και το να βλέπεις δε χρειάζεται ούτε φιλοσοφία ούτε δάσκαλο. Δε χρειάζεσαι κανένα να σου πει πώς να βλέπεις. Απλώς βλέπεις.
Μπορείς τότε, κοιτάζοντας την όλη εικόνα, κοιτάζοντας την όχι λογικά-επιφανειακά αλλά πραγματικά, μπορείς εύκολα, αυθόρμητα, να μεταμορφώσεις τον εαυτό σου; Αυτό είναι το πραγματικό θέμα. Είναι δυνατό να επιφέρει μια πλήρη επανάσταση στην ψυχή;
Αναρωτιέμαι ποια είναι η αντίδρασή σας σε μια τέτοια ερώτηση. Μπορείτε να πείτε «Δε θέλω ν’ αλλάξω». Και οι περισσότεροι άνθρωποι δε θέλουν, και πιο πολύ μάλιστα εκείνοι που είναι κάπως ασφαλείς κοινωνικά και οικονομικά ή έχουν δογματικές πεποιθήσεις και είναι ευχαριστημένοι να παίρνουν τους εαυτούς μας και τα πράγματα όπως είναι ή με λίγο διαφορετικό τρόπο. Μ’ αυτούς τους ανθρώπους δεν έχουμε τίποτα να κάνουμε.
Ή μπορείτε να πείτε πιο έξυπνα: «Είναι πολύ δύσκολο, δεν είναι για μένα»· σ’ αυτή την περίπτωση θα έχετε ήδη μπλοκάρει τον εαυτό σας, θα έχετε σταματήσει να ερευνάτε και δεν υπάρχει λόγος να προχωρήσετε πιο πέρα.
Ή ακόμα μπορείτε να πείτε: «Βλέπω την αναγκαιότητα για μια ουσιαστική εσωτερική αλλαγή του εαυτού μου αλλά πώς μπορώ να το πετύχω; Παρακαλώ, δείξτε μου το δρόμο, βοηθήστε με να το κάνω». Αν πείτε κάτι τέτοιο, τότε δεν ενδιαφέρεστε για την ίδια την αλλαγή· δε θέλετε πραγματικά μια ουσιαστική αλλαγή. Απλώς ψάχνετε για τη μέθοδο, για το σύστημα που φέρνει την αλλαγή.
Αν ήμουν αρκετά ανόητος να σας δώσω ένα σύστημα κι αν ήσαστε το ίδιο ανόητοι να το ακολουθήσετε, τότε μόνο θα αντιγράφατε, θα μιμόσαστε, θα υποτασσόσαστε, θα παραδεχόσαστε. Και όταν θα τα κάνατε αυτά, θα είχατε δεχτεί για τον εαυτό σας την αυθεντία κάποιου άλλου και από εκείνη τη στιγμή υπάρχει σύγκρουση μεταξύ του εαυτού σας και αυτής της αυθεντίας.
Νιώθετε πως πρέπει να κάνετε ένα συγκεκριμένο πράγμα γιατί έτσι σας έχουν πει και παρ’ όλ αυτά είστε ανίκανοι να το κάνετε.
Έχετε τις δικές σας κλίσεις, προδιαθέσεις και πιέσεις που συγκρούονται με το σύστημα που θεωρείτε πως πρέπει να ακολουθήσετε και άρα υπάρχει αντίφαση. Έτσι οδηγείστε σε μια διπλή ζωή, από τη μια στην ιδεολογία του συστήματος και από την άλλη στην πραγματικότητα της καθημερινής σας ύπαρξης. Στην προσπάθεια να υποταχτείτε στην ιδεολογία, καταπιέζετε τον εαυτό σας — ενώ αυτό που στην πραγματικότητα είναι αλήθεια δεν είναι η ιδεολογία αλλά αυτό που είστε εσείς. Αν προσπαθήσετε να μάθετε τον εαυτό σας σύμφωνα με κάποιον άλλο θα παραμείνετε για πάντα άνθρωπος από «δεύτερο χέρι».
Ο άνθρωπος που λέει «θέλω ν’ αλλάξω, πέστε μου πώς» δείχνει πολύ ειλικρινής, πολύ σοβαρός, αλλά δεν είναι. Θέλει μια αυθεντία που ελπίζει ότι θα φέρει σε τάξη τον εαυτό του. Αλλά μπορεί ποτέ μια αυθεντία να φέρει τάξη μέσα μας; Η τάξη που επιβάλλεται απέξω γεννά χωρίς άλλο σύγχυση. Ίσως να καταλαβαίνετε αυτή την αλήθεια διανοητικά αλλά μπορείτε να την εφαρμόσετε πραγματικά, έτσι που ο νους σας να μην προβάλλει καμιά αυθεντία, την αυθεντία ενός βιβλίου, ενός δασκάλου, του συζύγου ή της συζύγου, του γονιού, του φίλου ή της κοινωνίας: Γιατί πάντοτε λειτουργούμε μέσα στα όρια κάποιου πρότυπου και το πρότυπο γίνεται ιδεολογία και αυθεντία– αλλά τη στιγμή που θα δείτε πραγματικά ότι το ερώτημα «πώς μπορώ ν’ αλλάξω;» τοποθετεί αυτόματα μια καινούρια αυθεντία, τότε έχετε ξεφύγει από την παγίδα της αυθεντίας για πάντα.
Ας το ξαναδιατυπώσουμε πιο καθαρά: Βλέπω πως πρέπει ν’ αλλάξω εντελώς από τις ρίζες της ύπαρξής μου. Δεν μπορώ άλλο να στηρίζομαι σε καμιά παράδοση, γιατί η παράδοση έχει προκαλέσει αυτή την κολοσιαία απραξία, ευπείθεια και υποταγή. Δεν μπορώ να ψάχνω για κάποιον που θα με βοηθήσει ν’ αλλάξω, ένα δάσκαλο, ένα θεό, μια πίστη ή ένα σύστημα, κάποια εξωτερική πίεση ή επιρροή. Τότε τι γίνεται;
Πρώτα απ’ όλα μπορείτε ν’ αρνηθείτε κάθε αυθεντία; Αν μπορείτε, σημαίνει πως δεν είστε πια φοβισμένοι. Τότε τι συμβαίνει; Όταν αρνείστε κάποια πλάνη που κουβαλάτε για γενιές και γενιές, όταν απαλλάσσεστε από ένα οποιοδήποτε βάρος, τότε τι συμβαίνει; Έχετε πιο πολλή ενέργεια, έτσι δεν είναι; Έχετε περισσότερες ικανότητες, μεγαλύτερη δύναμη, μεγαλύτερη ένταση αισθήματος, περισσότερη ζωτικότητα. Αν δε νιώθετε έτσι, τότε δεν έχετε απαλλαχτεί από το φορτίο, δεν έχετε πετάξει από πάνω σας το άχρηστο βάρος της αυθεντίας.
Αλλά όταν το έχετε ξεφορτωθεί κι έχετε αυτή την ενέργεια στην οποία δεν υπάρχει καθόλου φόβος —φόβος μήπως κάνεις λάθος, φόβος αν γίνεται κάτι σωστό ή όχι— τότε δεν είναι αυτή καθεαυτή η ενέργεια, η αλλαγή, η μετάλλαξη; Χρειαζόμαστε μια τεράστια ποσότητα ενέργειας και τη διασκορπίζουμε μέσα στο φόβο, αλλά όταν υπάρχει αυτή η ενέργεια που έρχεται όταν απαλλασσόμαστε από κάθε είδος φόβου, αυτή η ενέργεια από μόνη της γεννά αυτή τη ριζική εσωτερική επανάσταση. Δεν έχετε να κάνετε το παραμικρό γι’ αυτήν.
Έτσι έχετε μείνει μόνος με τον εαυτό σας, κι αυτή είναι η πραγματική κατάσταση ζωής για έναν άνθρωπο που τα αντιμετωπίζει σοβαρά όλα αυτά. Και καθώς δεν ψάχνετε πλέον για κάποιον ή κάτι να σας βοηθήσει, είστε ήδη ελεύθερος για ν’ ανακαλύψετε.
Κι όταν υπάρχει ελευθερία, υπάρχει ενέργεια. Κι όταν υπάρχει ελευθερία, δεν μπορεί να γίνει ποτέ κάτι λάθος. Η ελευθερία είναι εντελώς διαφορετική από την επανάσταση. Δεν υπάρχει κάτι σαν το σωστό ή το λάθος σε μια πράξη, όταν υπάρχει ελευθερία. Είσαι ελεύθερος και απ’ αυτό το κέντρο ενεργείς. Και ως εκ τούτου δεν υπάρχει φόβος και μια ψυχή που δε φοβάται είναι γεμάτη από μεγάλη αγάπη. Κι όταν υπάρχει αγάπη, μπορεί να κάνει αυτό που θέλει.
Κρισναμούρτι «Η απελευθέρωση από το γνωστό»,
μετάφραση:Ά.Μοιράγιας-Π.Λασκαράτος,εκδ.Καστανιώτη
Τα δίχτυα που είχα ρίξει στο σκοτάδι
Σχολιάστε